پارگی مینیسک یک آسیب شایع زانو است. مینیسک (به انگلیسی: meniscus) یک دیسک لاستیکی شکل است که به عنوان ضربه گیر زانو عمل می کند. مینیسک داخلی به شکل C انگلیسی و مینیسک خارجی به شکل O انگلیسی می باشد مینیسک خارجی نسبت به مینیسک داخلی تحرک بیشتری دارد و اتصالات کمتر مینیسک خارجی به عناصر مفصل زانو، باعث تحرک بیشتر و در نتیجه آسیب کمتر آن در مقایسه با مینیسک داخلی می گردد. آسیب و پارگی مینیسک زانو جدا از اینکه خودش یک بیماری هست همزمان می تواند زمینه ساز بیماری های دیگر زانو مانند آرتروز زانو شود.
مینیسک زانو
هر زانو دارای دو مینیسک است یکی در لبه خارجی زانو و دیگری در لبه داخلی. مینیسک ها با ایجاد تعادل وزن در سرتاسر زانو، زانوی شما را ثابت نگه میدارند. مینیسک پاره میتواند عملکرد صحیح زانو را تحت تأثیر قرار دهد.
مفصل زانو محل تلاقی استخوان ران (فمور)، استخوان ساق پا (تیبیا) و کشکک است. یک استخوان کوچک تر به نام استخوان نازک نی (فیبولا)، که در خارج از ساق پا قرار دارد، نیز به مفصل زانو متصل است. کاسه زانو (کشکک) در قسمت جلویی انتهای استخوان ران قرار دارد.
استخوان ها توسط چند رباط قوی به یکدیگر متصل شده اند و دو قطعه از جنس غضروف به نام مینیسک به عنوان ضربه گیر برای آنها عمل می کند.
آسیب مینیسک
آسیب های مینیسک می تواند در جمعیت بیماران جوان و مسن رخ دهد. صدمات در جمعیت جوان در نتیجه یک آسیب تروماتیک حاد رخ می دهد. شکایت رایج در بین بیماران، درد فوری و تیز در ناحیه داخلی زانو پس از احساس “پاپ” است. شایع ترین مکانیسم آسیب مینیسک در این جمعیت، آسیب پیچ خوردگی با پا لنگر بر روی زمین است که می تواند از طریق بازی در حین ورزش یا از طریق برخورد مستقیم با فرد دیگر رخ دهد. آسیب به مینیسک به دلیل نیروهای چرخشی است که به زانوی خمیده وارد می شود. صدمات در جمعیت مسن به دلیل تغییرات دژنراتیو در طول زمان است.
یکی از مهم‌ترین عواملی که بهبودی مینیسک زانو را تحت تأثیر قرار میدهد، محل پارگی مینیسک است. پارگی در لبه بیرونی (منطقه قرمز) زودتر بهبود پیدا می‌کند زیرا جریان خون کافی در این ناحیه وجود دارد. ناحیه داخلی (منطقه سفید) فاقد جریان خون کافی است و به همین دلیل سرعت بهبودی در این ناحیه پایین است.
نوع پارگی، اغلب تعیین کننده قابلیت ترمیم پارگی و درمان پارگی مینیسک زانو است. پارگی‌های طولی اغلب قابل ترمیم هستند. نوع شعاعی ممکن است بسته به محل آنها، قابل ترمیم یا غیرقابل ترمیم باشند. مورب و نوع دیگری از پارگی به نام افقی به طورکلی قابل ترمیم نیستند.
پارگی مینیسک معمولاً در اثر پیچ خوردن یا چرخش سریع زانو ایجاد میشود. پارگی مینیسک ممکن است زمانی رخ دهد که شما شی سنگینی را بلند می کنید و یا بازی های ورزشی انجام می دهید. با افزایش سن، بافت مینیسک دچار تحلیل میشود. که این امر میتواند موجب تسهیل پارگی آن گردد.
علائم آسیب و پارگی مینیسک زانو
علایم پارگی مینیسک به‌اندازه و محل پارگی و وجود صدمات دیگر زانو بستگی دارد. به‌علاوه علت درد زانو میتواند تورم و صدمه به بافتهای اطراف باشد.
با پارگی‌های کوچک، شما ممکن است در زمان آسیب درد اندکی را احساس کنید. تورم خفیف اغلب به‌تدریج طی چند روز برطرف میشود. در اکثر موارد شما می‌توانید تنها با درد اندکی راه بروید، اگرچه درد با اسکوات، وزنه‌برداری، و یا بلند شدن از یک موقعیت نشسته افزایش می‌یابد. این علائم معمولاً طی ۲ تا ۳ هفته برطرف می‌شوند، اگرچه درد ممکن است باخم شدن یا چرخاندن زانو مجدداً عود کند.
در یک پارگی متوسط معمولی، شما در یک‌طرف و یا در مرکز زانو، بسته به محل پارگی، درد را احساس می‌کنید. اغلب، شما هنوز هم قادر به راه رفتن هستید. تورم معمولاً به‌تدریج در طول ۲ تا ۳ روز افزایش می‌یابد و ممکن است موجب احساس خشکی و محدودیت در خم شدن زانو شود. درد شدید اغلب هنگام چرخاندن زانو یا چمباتمه زدن ایجاد میشود. علائم ممکن است در طول ۱ تا ۲ هفته کاهش یابد اما با انجام فعالیت‌هایی که شامل پیچش یا استفاده بیش‌ازحد از زانو می‌باشد، مجدداً عود می‌کند. در صورت عدم درمان، درد ممکن پس از سال‌ها برطرف شود.
پارگی‌های بزرگ‌تر معمولاً موجب درد بیشتر و تورم فوری و خشکی می‌شوند. تورم میتواند در طی ۲ تا ۳روز افزایش یابد. قطعه‌هایی از مینیسک پاره شده میتواند در فضای مفصلی شناور شود. این میتواند موجب گرفتن زانو، یا به‌اصطلاح پاپ یا قفل شدن زانو شود. شما ممکن است قادر به راست کردن زانوی خود نباشید. همچنین ممکن است احساس “لرزش” یا ناپایداری، و یا تکان‌های غیرعمدی در زانو ایجاد شود. اگر صدمات دیگر همراه با پارگی مینیسک رخ بدهد، به‌ویژه پاره شدن رباط، شما ممکن است افزایش درد، تورم، و یک احساس ناپایداری در زانو، و مشکل درراه رفتن را تجربه کنید.
افراد مسن‌تر مبتلابه پارگی مینیسک زانو ممکن است قادر به شناسایی رویداد خاصی که موجب پارگی مینیسک شده، نباشند و یا ممکن است پس از یک رخداد جزئی مانند بلند شدن از یک حالت نشسته، با علائم پارگی مواجه شوند. درد و تورم جزئی اغلب تنها علائم هستند.
احساس درد دربخش داخل زانو میتواند به معنای پارگی در مینیسک داخلی باشد. درد در بخش خارجی زانوی آسیب دیده میتواند به معنای پارگی مینیسک خارجی باشد.
تشخیص آسیب و پارگی مینیسک زانو
در طول معاینه برای پارگی مینیسک احتمالی، پزشک در مورد آسیب‌های گذشته و نوع فعالیت شما در هنگام شروع درد زانو سوالاتی را مطرح می‌کند. او برای بررسی حساسیت به لمس، دامنه حرکت و ثبات زانو هر دوزانو را معاینه می‌کند. در صورت وجود تورم، وجود درد در ناحیه‌ای خاص (درد نقطه‌ای)، یا درصورتی‌که قادر به انداختن وزن بر روی پای خود نباشید، از اشعه ایکس معمولاً برای بررسی استخوان‌های زانو استفاده میشود.
زانوی شما ممکن است برای معاینه کامل بیش‌ازحد دردناک یا متورم باشد. در این مورد، پزشک ممکن است آب مفصل زانوی شمارا بکشد و یک داروی بی‌حس‌کننده (بی‌حسی موضعی) به مفصل تزریق کند. این کار ممکن است درد شمارا به‌اندازه کافی کاهش دهد و امکان انجام معاینه را فراهم سازد. و یا ممکن است معاینه برای یک هفته به تعویق انداخته شود تا شما از زانوی خود در خانه با استراحت، کمپرس، فشرده‌سازی و یا بالا گرفتن زانو مراقبت کنید.
پزشک خانوادگی شما و یا یک پزشک اورژانس ممکن است شمارا به یک جراح ارتوپد برای یک معاینه کامل‌تر ارجاع دهد. یک جراح ارتوپد ممکن است در صورت ابهام در تشخیص، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی ( ام آر آی) را تجویز کند. ام آر آی معمولاً یک تصویر خوب از محل و وسعت پارگی مینیسک و همچنین تصاویری از رباط‌ها، غضروف، و تاندون‌ها در اختیار پزشک قرار میدهد.
یک جراح ارتوپد ممکن است آرتروسکوپی را برای شما تجویز کند، که در آن برای بررسی و ترمیم قسمت داخلی مفصل زانو یک لوله نازک (آرتروسکپی) حاوی یک دوربین مجهز به منبع نور از طریق یک برش کوچک در نزدیکی مفصل زانو قرار داده میشود. در آرتروسکوپی، جراح ارتوپدی میتواند به‌طور مستقیم مینیسک را مشاهده کرده و به درمان احتمالی آن و دیگر بخش‌های زانو بپردازد.
تشخیص پارگی مینیسک زانو توسط پزشک بسته به عوامل مختلف ازجمله نوع پارگی، محل پارگی و میزان مشکل زا بودن آن انجام می‌گیرد. سن و میزان فعالیت بدنی شما و علت پارگی مینیسک زانو نیز ممکن است گزینه‌های درمانی شمارا تحت تأثیر قرار دهد.
درمان غیر جراحی آسیب و پارگی مینیسک زانو
در آسیب و پارگی مینیسک زانو کارهای اولیه مانند، استراحت، ماساژ یخ ، بستن و فشردن و بانداژ با یک باند و بالا گرفتن زانو باید انجام گیرد.
مسکن
مانند داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی که نمونه‌هایی از این داروها شامل ایبوپروفن، دیکلوفناک و ناپروکسن هستند. آسپرین نیز یک داروی غیراستروئید ضدالتهابی است.
زانوبند
معمولا از یک زانوبند یا پوشش موقت زانو با یک نوار الاستیکی استفاده می شود.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی میتواند در تسریع روند بهبودی و کاهش تشکیل بافت اسکار مفید باشد.
گرما و سرما
گرما موجب افزایش گردش خون، شل شدن عضلات و کاهش خشکی زانو میشود. سرما، در فرم بسته‌های یخ، اسپری‌ها، و پمادها، اعصاب اطراف زانو را بی‌حس می‌کند، گردش خون را کند می‌کند، و برای کاهش تورم بسیار مؤثر است.
لیزر درمانی
انرژی لیزر با تسریع مکانیسم بهبود طبیعی بدن، به ترمیم سلول‌های آسیب دیده کمک می‌کند.
اولتراسوند تراپی
تحریک الکتریکی اعصاب (TENS)
گمان می‌رود که تکانه‌های الکتریکی با مسدود کردن پیام به مغز و یا تحریک ترشح مواد ضد درد موجب کاهش درد می‌شوند
تحریک الکتریکی عصبی عضلانی
این فرآیند موجب تحریک انقباض عضلات میشود. هدف از این درمان ایجاد آمادگی در عضلات محافظ زانو و نیز تسکین درد در داخل و اطراف مفاصل است.
ورزش
برای بسیاری از پارگی‌ها، برخی از تمرینات ساده ورزشی میتواند به تقویت قدرت عضلانی در جلوی ران (چهار سر ران)، پشت ران (همسترینگ)، ساق پا و ران کمک کند.
اوزن تراپی (Ozone therapy)
ازن (به انگلیسی: Ozone) از طریق بهبود خونرسانی و بهبود درد ، روند درمان را تسریع می کند این درمان علائم و التهاب آسیب و پارگی مینیسک زانو کاهش می دهد .
پی آر پی(PRP) آسیب و پارگی مینیسک زانو
پی آر پی یا پلاسمای غنی از پلاکت، یکی دیگر از درمان های بدون جراحی پارگی مینیسک است. در این روش با نمونه گیری از خون بیمار، پلاکت از سایر اجزای خون فرد جدا شده و مجددا به داخل زانوی بیمار تزریق می شود. این تزریق در ناحیه آسیب دیده، موجب ترمیم بافتهای آسیب دیده و کاهش درد میشود.
درمان جراحی آسیب و پارگی مینیسک زانو
جراحی برای ترمیم مینیسک با دوختن پارگی
برداشتن بخشی از مینیسک(مینیسکتومی)
- مینیسکتومی بخشی، که طی عمل جراحی قسمت پارگی مینیسک برداشته می شود.
- مینیسکتومی کلی ، که عمل جراحی برای برداشتن تمام مینیسک است انجام میشود. به طور کلی از انجام این روش اجتناب میشود، چراکه این گزینه خطر ابتلا به آرتروز در زانو افزایش میدهد.
پیوند مینیسک
یک درمان تجربی برای درمان پارگی مینیسک زانو است. در این عمل جراحی، یک قطعه از غضروف مینیسک از یک دهنده (آلو گرافت) به زانو پیوند میشود
ای کاش عکس ورزش های مناسب برای پارگی مینیکس رو هم میزاشتین